Anasayfa > Astronomi > Uzay Araştırmaları > Işık Dalga Boyları
Evrendeki en hızlı şey olan ışık, yaklaşık 300.000 km/sn hızla hareket eden bir enerji dalgasıdır. Bu, New York'tan Londra'ya saniyenin sadece yüzde ikisinde, yani göz açıp kapayıncaya kadar gidebileceği anlamına geliyor.
Bir ışık huzmesine bakarsanız ışığın tüm dalga boylarının karışımı olan beyaz ışığı görürsünüz. Ancak beyaz ışık, prizma adı verilen bir cam parçasına çarptığında, bir gökkuşağı gibi görünür. Işığı oluşturan bu renklere veya ışığın bu dalga boylarına, görünür spektrum denir.
Enerji Dalgaları
Birçok enerji dalgası türü vardır. Bilim adamları onları dalga boylarına göre düzenler. Bu, bir dalganın zirvesi ile bir sonraki arasındaki mesafedir. Dalganın enerjisi ne kadar yüksek olursa, tepe noktaları arasındaki mesafe o kadar kısa olur. Tüm dalga aralığı elektromanyetik spektrum olarak bilinir.
Tüm dalga boylarını göremesek de, onları tespit edebilir ve genellikle uzayda görünmez olan şeyleri bulmak için kullanabiliriz. Her madde bir tür enerji yayar. Bu sayede elektromanyetik spektrumun farklı bölümlerine duyarlı teleskoplar tarafından tespit edilebilirler.
Spektroskopi tekniği ile yıldızların yapısını ve ne kadar sıcak olduklarını belirlemek için dalga boyu renkleri kullanılır. Her kimyasal element, özel bir prizmadan geçirildiğinde kendine özgü renk veya koyu çizgi deseni üretir. Bilim adamları, belirlenen bu kalıplara bakarak bir yıldızın veya gök cisminin yapısında hangi elementlerin mevcut olduğunu ve atomların ne kadar enerjiye sahip olduğunu söyleyebilirler. Bilim adamları evrendeki cisimleri incelerken ışığın bu dalga boylarından faydalanırlar.
Gök kuşağının renklerini bilirsiniz, kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, çivit mavisi ve menekşe. Bu renkler, görünür spektrumun bir parçasıdır. Spektrumun kırmızı ucunun ötesinde, ısı dediğimiz kızılötesi ışık vardır. Kızılötesi ışığı göremesek de, genellikle toz bulutları tarafından gizlenen şeyleri ortaya çıkaran özel teleskoplar kullanarak onu tespit edebiliriz. Uzaydaki gök cisimlerinin yaydığı bu kızılötesi ışınları incelediğinizde gök cisimleri hakkında oldukça fazla bilgi edinebilirsiniz.
Alman bir astronom ve müzisyen olan Frederick William Herschel (1738-1822), Güneş ışığını renklerine ayırmak için bir prizma ve ısıyı saptamak için bir termometre kullanarak görünür renk tayfının ötesinde aynı zamanda görünmez ısısı yüksek ışık biçimleri olduğunu kanıtladı. Bu görünmez ışık daha sonra "kızılötesi" olarak adlandırıldı.
Astronomide kızılötesi teknolojisinin kullanılması keşfedilen gök cisimleri hakkında daha detaylı ve kapsamlı bilgiler sunması açısından oldukça önem arz eden bir konudur.
Spitzer Uzay Teleskobu
Uzaydan gelen kızılötesi ışık neredeyse tamamen Dünya atmosferi tarafından emilir, bu nedenle kızılötesi teleskoplar yüksek dağlara, uçaklara veya uydulara yerleştirilir. NASA'nın Spitzer Uzay Teleskobu, en güçlü kızılötesi gözlem evlerinden biridir. Spitzer Uzay Teleskobu, Andromeda Gökadası'nın bu görüntüsünü oluşturmak için 18 saat çalıştı ve 11.000'den fazla poz yakaladı.
Gördüğünüz Messier 81 (M81), Büyük Ayı kuzey takım yıldızında bulunan sarmal bir galaksidir. Messier 81 veya diğer adıyla "Bode's Galaksisi", Dünya'dan yaklaşık 12 milyon ışık yılı uzaklıkta. M81, dürbün veya küçük teleskoplarla kolayca görülebilir. Yaydığı kızılötesi ışığa baktığınızda sarmal kollar çok belirgin bir şekilde görülür.
Helis Bulutsusu'nun uzaydaki dev bir gözü andıran bu kızılötesi görüntüsü, ölmekte olan bir yıldızı çevreleyen parlak bir toz bulutunu gözler önüne seriyor.
Radyo dalgaları, radyo frekansı ile gerçekleşen elektromanyetik dalgalardır. Tel gibi somut bağlantılar kullanmadan, atmosfer içerisinde veri taşınmasına olanak tanırlar. Radyo dalgalarını diğer elektromanyetik dalgalardan ayıran özellikleri görece uzun dalgaboylarıdır.
Radyo astronomi, uzayda radyo dalgaları üreten nesnelerin inceler. Radyo dalgaları ışık dalgaları gibi görünmezdir ve onları algılamak için özel radyo teleskopları kullanılır.
Amerikalı mühendis Karl Jansky, 1931'de ev yapımı bir anten kullanarak uzaydan gelen radyo dalgalarını ilk keşfeden kişi oldu. Bugün bilim adamları, uzaydaki her türlü nesneyi öğrenmek için radyo dalgalarını kullanıyor ve hatta radyo dalgaları kullanarak uzaylı yaşamla bağlantı kurmaya çalışıyorlar.
Arecibo Radyo Teleskobu
Arecibo Mesajı
Arecibo mesajı, radyo dalgaları yoluyla, Arecibo radyo teleskobunun yenilenmesini kutlamak için yapılan 16 Kasım 1974 tarihindeki törende gökyüzünde görülebilen yakın ve geniş bir yıldız topluluğu olan 25.000 ışık yılı uzaklıktaki M13 küresel yıldız kümesine doğru gönderilmiştir gönderilmiştir. İçerisinde çeşitli mesajlar içerir.
Ultraviyole (UV) ışınları, X-ışınları ve Gama ışınları, aşırı sıcak nesneler tarafından yayılan elektromanyetik radyasyon türleridir. Görünmezdirler ve çoğu Dünya atmosferi tarafından emilirler. Bu ışınları tespit etmemin tek yolu atmosfer dışına gönderilen uzay teleskoplarıdır.
Bu görmüş olduğunuz Güneş teleskobu bir helyum balonuyla kuzey kutup dairesi üzerine yerleştirildi. Kuzey Kutbunda altı ay güneş hiç batmadığı için bilim adamlarının tüm gün boyunca güneşi gözlemesine yardımcı oldu.
Gökbilimciler, Sunrise adlı bir proje kapsamında içine iki Boeing 767 uçağı sığacak kadar geniş olan yani yaklaşık 110 metre genişliğinde ve ince bir plastikten yapılmış helyum balonuyla, büyük bir güneş teleskobunu Dünya atmosferinin örtücü etkilerinin en az olduğu yerden 37 km yükseğe çıkararak altı gün boyunca UV ışınlarından faydalanarak Güneş'in manyetik alanlarının nasıl oluştuğu konusunda benzersiz çalışmalar elde ettiler.
Integral Uzay Gözlemevi, X-ışınları, gama ışınları ve görünür ışıkta nesneleri aynı anda görebilen son derece hassas dedektörlerle donatılmıştır. 2002'de uzaya gönderildiğinden beri her üç günde bir Dünya'nın çevresini dolaşarak patlayıcı GRB'ler, süpernova patlamaları ve kara deliklerden gelen sinyalleri avlıyor.
Gama ışınları, ışığın en yüksek enerji yüklü halidir. GRB'ler olarak bilinen gama ışını patlamaları, büyük kütleli yıldızların kendi yakıtını tüketerek bir nötron yıldızı veya kara delik oluşturmak üzere çöktüğünde ortaya çıkar.
Uzay Keşifleri Alt Konular: